به چه شكل بايد با حسادت مقابله و مبارزه كرد؟ حسادت در همه كارها وجود دارد، نه تنها در مورد يك شوهر و چند زن. مراد «حسادت» در تمام معاني است. اين يك مرض است، لذا بايد يك علاجي براي آن باشد، و بايد علاج آن را به شكلي به دست آورد.
پاسخ اجمالي
حسد روحيه ي خواري و خود كم بيني است كه به دنبال آن فرد آرزو مي كند كه نعمتي را كه فرد ديگر دارد، نداشته باشد.
براي درمان اين روحيه راهكارها زير پيشنهاد مي شود:1. تفكر در مورد ضررهايي كه حسد بر روح و روان، دين و آخرت دارد.2. تقويت ايمان نسبت به ذات حق تعالي.3. انجام دادن رفتاري خلاف مقتضاي حسادت.4. دعا و راز و نياز با ذات حق تعالي، كه بهترين و موثرترين شيوه براي از بين بردن بيماري ها روحي و رواني است.
پاسخ تفصيلي
براي پاسخ به پرسش ريشه هاي حسد و شيوه هاي درمان آن، دانستن مطالب زير لازم است:
تعريف حسد؛ فرق حسد با غبطه و غيرت؛ ريشه هاي پيدايش حسد، شيوه هاي از بين بردن آن.
تعريف حسد: حسد روحيه خواري و خود كم بيني است كه فرد حسود در خود مي بينيد كه به دنبال آن آرزو مي كند كه نعمت واقعي يا خيالي را كه فرد ديگر دارد، نداشته باشد، حال چه آن نعمت واقعي يا خيالي را خود داشته باشد و يا نداشته باشد يا به او برسد يا نرسد[1].
فرق حسد با غبطه: غبطه روحيه اي است كه در پي آن فرد مي خواهد نعمت و كمالي را كه ديگري دارد، مثل آن را داشته باشد، بدون آن كه آرزوي نابودي آن را در ديگري بنمايد.[2]
فرق حسد با غيرت: غيرت روحيه اي است كه به دنبال آن، فرد خواهان نداشتن زشتي و بدي از فرد ديگري است.[3]
ريشه هاي پيدايش حسد:[4]
پيدايش حسد، عوامل گوناگوني دارد كه هر يك به تنهايي هم مي توانند باعث پيدايش حسد شوند، لذا بسته به كمي يا زيادي اين عوامل، حسد زدايي از سختي و آساني برخوردار است. اينك برخي از آن عوامل را تذكر مي دهيم:
1. خباثت و زشتي باطني: روحيه عده اي اين گونه شكل گرفته است كه نمي توانند دارايي مادي و معنوي را در ديگري ببينند.
2. احساس تهي و خواري كردن[5]: يعني چون در خود احساس خواري و كوچكي مي كند، نمي تواند كمال يا خوبي اي را در ديگري ببيند.
3. روحيه خود خواهي و خود ستايي: چون مي خواهد فقط خودش مورد ستايش باشد و مشهور گردد، نابودي عوامل آنها را در ديگري خواهان است.
4. روحيه دشمني: چون نسبت به فرد مورد حسادت، دشمني دارد، نمي خواهد دارايي ها و زيبايي هاي او را ببيند.
شيوه هاي درمان حسادت:[6]
1. فكر كردن در ضررهايي كه حسد بر روح و روان دارد: چون حسود همواره در غم و غصه خواهد بود، زيرا نعمت هاي الاهي نسبت به ديگران هم هميشگي است و هم بي شمار و او در اين آتش نگراني و افسردگي مي سوزد.
2. فكر كردن در مورد ضررهايي كه معصومين (ع) براي دين و آخرت حسود بيان كردند كه برخي از آنها را بيان مي كنيم: حسد آفت دين، از بين برنده ايمان، باعث خروج از ولايت و دوستي ذات حق تعالي، دشمني با كارهاي خداوند، موجب عدم قبولي طاعت و توبه و شفاعت، و از بين برنده خوبي ها و منشأ بسياري از گناهان است. [7]
3. تقويت ايمان نسبت به ذات حق تعالي و صفات و افعال او، و اين كه او هر دارايي، خوبي و زيبايي روحي و دنيوي و اخروي كه به هر فردي داده است به خاطر رحمت، عدالت، حكمت و امتحان مي باشد و بداند كه اگر فردي از آنها بي بهره است بر اساس حكمتهاي الهي مانند امتحان و يا بالابردن درجات روحي و اخروي و...است.
4. بدست آوردن روحياتي كه در ضديت با منشأ حسد هستند؛ يعني به جاي زشتي باطني، پاكي و گستردگي دروني داشته باشد. به جاي احساس تهي و كوچكي از دارايي ديگران، عزت و كرامت نفس داشته باشد؛ به جاي خود خواهي و خود ستايي، خدا خواهي، خداشناسي و فروتني؛ و به جاي دشمني، دوستي با ديگران را پيشه خود سازد.
5. رفتاري خلاف مقتضاي حسادت انجام دهد: به جاي نگراني خوشحالي؛ به جاي ترش رويي، خوش رويي و به جاي بدگويي، تعريف نمايد به گونه اي اين نوع رفتار ها ادامه يابد كه مايه دوستي و مهرباني شود.
6. راز و نياز داشتن با ذات حق تعالي، كه هم بي نياز است و هم بي نياز كننده؛ راز و نياز ، بهترين و موثرترين شيوه براي از بين بردن بيماري ها روحي و رواني مثل حسادت مي باشد. امام سجاد زين العابدين و سيد الساجدين (ع) در راز و نيازش با ذات حق تعالي،عرضه مي دارند: خداوندا به تو پناه مي برم از طوفاني شدن حرص و شعله ور گرديدن خشم و غالب شدن حسادت[8].